Onder impuls van de evoluties in de forensische zorgverlening in Vlaanderen en België, werd het forensisch zorgaanbod binnen OPZC Rekem uitgedaagd deze ontwikkelingen een plaats te geven binnen zijn organisatie en werking. In het kader van een nieuw Masterplan Internering, dat voortbouwt op eerdere federale meerjarenplannen om forensische zorgtrajecten uit te bouwen voor alle geïnterneerden, breidde OPZC Rekem zijn forensisch zorgaanbod uit op twee vlakken. Enerzijds werd in het voorjaar (juni 2018) een nieuwe zorgeenheid opgestart voor geïnterneerde personen met een verstandelijke beperking. Anderzijds werd eveneens in het voorjaar (april 2018) de functie ‘time out’ geïnstalleerd voor de zorgpartners binnen het Hof van Beroep Antwerpen. Met deze module tracht de federale overheid het aantal terugverwijzingen naar de strafinstellingen drastisch terug te dringen. Time out is namelijk een oplossing als er een pauze nodig is in een behandeltraject. Een verwijzing naar een time out-module kan dan als alternatief voor een terugverwijzing geconcipieerd worden. De vraag met betrekking tot deze oefening is hoe deze forensische bedden - als resultaat van een upgrade van algemeen psychiatrische bedden - ingepast en georganiseerd moeten worden binnen het reeds bestaande forensische zorgaanbod van OPZC Rekem. Een grondige revisie van de organisatie van het forensisch cluster was het gevolg.
Van oorsprong was forensische zorg binnen OPZC Rekem georganiseerd volgens de principes van psychopathologische categorieën. Dit ‘harde’ onderscheid tussen de behandelgroepen werd als gedateerd ervaren. Binnen het forensisch cluster was er nood aan een ‘zachtere’ vorm van leefgroepdifferentiatie, op basis van de bejegeningsnood. Een tweede element in deze reorganisatie betrof de mogelijkheid om de functies ‘opname’ en ‘crisis’ fundamenteel van elkaar te scheiden. De integratie van de functie time out – en het feit dat er een forensische nieuwbouw stond aan te komen – heeft gemaakt dat OPZC Rekem één zorgeenheid volledig kon wijden aan ‘forensische crisis en time out’. Hierdoor kon een omgeving gecreëerd worden waarbij een extra beveiligingsgraad ingebouwd is. Deze nieuwe werking van het forensisch cluster vertrekt dus ook van het principe dat opnames rechtstreeks in de behandelgroep gedaan worden. Er zal dus niet meer gewerkt worden met een aparte opnamezorgeenheid. Binnen deze behandelgroep zal dus gewerkt worden met een fase van diagnostiek en assessment en een fase van behandeling.
Via deze herorganisatie kon een aantal doelstellingen bereikt worden.
- Opname en crisis worden van elkaar gescheiden, hetgeen deze behandelinhoudelijke opdrachten nodig hebben.
- De omgeving waarin de crisis en time out vormgegeven wordt, kan aangepast worden aan de noden (high security) met minimale (lees: geen) extra investeringen. De functie crisis was al zeer duidelijk aangepakt in het kader van de forensische nieuwbouw.
- Bijkomend biedt deze omgeving een terugvalbasis om die personen op te nemen waarbij aanvankelijk een high security omgeving nodig is. Dit kan bijvoorbeeld belangrijk zijn in de afstemming met beide Forensisch Psychiatrisch Centra (FPC’s) in Antwerpen en Gent. Uit ervaringen weten wij dat doorverwijzingen vanuit de FPC’s minder evidente dossiers zijn op basis van security en dit zou een logischerwijze, tijdelijke en zo kort mogelijke tussenstop kunnen zijn.
- Bovenstaande betekent dat het aanbod met het oog op de nieuwe doelgroep (geïnterneerden met een verstandelijke beperking) ook volledig apart kan opgestart en georganiseerd worden. Het gaat namelijk om een dermate andere zorgvorm dat beiden ook niet te combineren zijn.
- Binnen de nieuwe doelgroep kunnen we ook een differentiatie aanbrengen op basis van de verschillende noden van de doelgroep.
Anno 2019 is deze reorganisatie nog volop aan de gang. De nieuwbouw is nog niet betrokken, beide uitbreidingen zijn ondertussen wel een feit. OPZC Rekem is ervan overtuigd dat deze reorganisatie de nodige antwoorden kan bieden op de vele uitdagingen die er liggen binnen de creatie van een zorgtraject voor alle geïnterneerden.